Zonder lichtpuntjes gaat het niet in coronatijd
Alles gaat anders dit jaar en zo ook Kerst. Zal er in onze herberg plaats zijn voor het Kind, voor ouders, grootouders of andere familie?
Het zijn vreemde tijden, zeggen we tegen elkaar. Wat maakt de tijden vreemd? Corona beheerst ons leven, houdt de wereld in zijn greep, domineert al maanden de headlines. Ik vraag mij al schrijvend af hoe Covid-19 het particuliere leven, de publieke ruimte maar ook onze manier van samenleven beïnvloedt.
Sinds maart geven we elkaar geen hand meer, maar een elleboog. Dat wil maar niet wennen, zo’n elleboog geven. Niets in deze crisis went, maar ellebogen zeker niet.
De elleboog heeft er nooit heel goed op gestaan. Gebruikt iemand zijn elleboog of heeft iemand het achter zijn elleboog, dan is het oppassen geblazen. Nu niezen we in onze elleboog en bedienen we de wereld ermee.
Het ziet er vreemd uit, bij het verkeerslicht, in de lift en op plekken waar knopjes de illusie wekken dat men de wereld naar zijn hand kan zetten. Men buigt licht voorover, trekt de arm naar binnen en met een lichte aanraking wordt het knopje bediend. We zijn bang voor en vies van elkaar.
14:00 uur
Sinds de coronacrisis is 14:00 uur een belangrijk moment. Het RIVM maakt dan besmettingscijfers, opnames en sterfgevallen bekend.
In maart en april keek ik dagelijks rond dat tijdstip op de website van het RIVM. Ik vermoed dat ik niet de enige was die aan het F5’en was – enige compassie met het webbureau en de webredacteuren is wel op z’n plaats.
De macht om te meten is de macht om te beheersen, leer ik van Deborah Stone (Policy Paradox). Cijfers zijn constructies, instrumenten van framing en zo meer.
Wat zeggen cijfers eigenlijk en hóe zeggen ze iets? Achter elk cijfer gaat een mens, een familie, een geschiedenis schuil, dat probeer ik in herinnering te brengen. Cijfers zijn niet neutraal – zeker als cijfers niet kloppen of niet compleet zijn.
Kerstmis. Zullen we het vieren? Hóe zullen we het vieren?
Op een dag was het rond half vijf dat het RIVM de dagelijkse cijfers publiceerde. ‘We vonden het belangrijk de cijfers nu toch te publiceren.’ Dus liever incomplete of onjuiste cijfers dan géén cijfers? Een merkwaardige bias.
Liever een lekke band dan geen band? Liever een bril met glazen van een verkeerde sterkte, dan geen bril? Zorgelijk.
Kerst
Het gaat over Kerst, want zonder lichtpuntjes gaat het niet. Na Merkel en Johnson wijst ook Rutte naar de stip op de horizon: Kerstmis. Zullen we het vieren? Hóe zullen we het vieren?
Het zal anders zijn, dit coronajaar, zoals alles anders is. In onze herberg zal geen plaats zijn voor het Kindeke – en misschien ook wel niet voor broers, schoonmoeders of opa’s. Er gaan hashtags en slogans rond als ‘Red de Kerst’, ‘Merry Christmas and Happy quarantine’, ‘CoronaXmas’. Hoe dan?
We gaan zware weken tegemoet. Net als de wijzen in het kerstverhaal
Ik moet denken aan een zin van de Brits-Amerikaanse dichter T.S. Eliot: ‘Jullie onderneming is waanzin.’ Een zin uit een gedicht over de wijzen (The Journey of the Magi), gekomen uit het oosten, op zoek naar het Kind.
We gaan zware weken tegemoet, waarschuwde de premier. Net als de wijzen: ‘Onze kampvuren wilden niet branden, onderdak was moeilijk te vinden, de steden waren vijandig, de dorpen stug, de gehuchten smerig en verschrikkelijk duur: het was een ellendige tocht.’
Toch was het de moeite waard: de wijzen worstelden en kwamen boven, stierven bijna en helemaal, maar vonden nieuw leven en een blijde hoop voor de toekomst.
Hans Alderliesten werkt bij kennisinstituut Movisie. In zijn blog ‘Pandemic Times’ noteert hij dagelijkse observaties om de impact van de coronapandemie in woorden te vangen.
Ons leven is niet maakbaar
Elke keer als er een ongeluk gebeurt, een ziekte uitbreekt of ander onheil ons treft, gaan we op zoek naar de oorzaak. En dat is goed. Maar er is lang niet altijd een eenvoudig oorzakelijk verband aan te wijzen. De vraag is of we dat nog kunnen accepteren.