Als we nadenken over Nederland na de coronacrisis, lezen we vaak de gewenste veranderingen, de verbeteringen. Wishfull thinking over een duurzaam en verdraagzaam land? Waar de digitalisering enorme stappen heeft gemaakt en de herwaardering van verzorgende beroepen of het onderwijs als vanzelf overeind blijft? Wie weet!

Maar vanzelf gaat dat niet. Het 'nieuwe normaal' bestaat uit belangrijke gedragsveranderingen, beslissingen van u en mij waar een vernieuwd waardendebat aan ten grondslag ligt. De vraag is hoe wij als lánd gaan besluiten.

We nemen allemaal besluiten over ons gedrag. Nieuwe acties worden langzamerhand, als we het herhalen en waarderen, het ‘nieuwe normaal’. Thuis helpen we elkaar met thuiswerk en huiswerk. We doen boodschappen voor elkaar en zingen elkaar toe, desnoods vanaf het balkon. We kijken massaal naar online kerkdiensten.

Vertrouwen

Tegenstellingen lijken wat te verdwijnen, basiswaarden keren terug, verharding vermindert. Bloemen naar de ouderen, hotels voor verzorgenden, schulden en incasso’s worden uitgesteld. We houden met vouchers en bestellingen onze winkels en restaurants in stand. We vertrouwen ondernemers en zzp-ers die geld krijgen als voorschot en we zien later wel of het klopt.

Nieuwe acties worden langzamerhand, als we het herhalen en waarderen, het 'nieuwe normaal'. We doen boodschappen voor elkaar en zingen elkaar toen, desnoods vanaf het balkon

Daklozen krijgen opvang. We wachten geduldig in langere rijen bij de winkels. We zijn milder: we zijn soepeler voor elkaar, vertrouwen meer, guller, inschikkelijker en houden veel meer rekening met elkaar op straat, in de winkel en elders.

De gepolariseerde samenleving van afrekenen, formats en verharding, ligt nog maar nét om de hoek, klaar voor de terugkeer. 'Terug naar af' is echter niet het nieuwe normaal. Ineens liggen er versneld allerlei keuzes op tafel.

Keuzes

Wat hebben we geleerd? Hoe willen we voor elkaar en de wereld zorgen? Wat is goede zorg? Voor ouderen in verpleging en verzorging? Welke wereld willen wij voor onze kinderen? Kan vertrouwen boven regeldichtheid, risicoreflex of bureaucratie blijven gaan? Gaan we terug naar vervuilende productie of pakken we nu door op duurzaamheid? Gaan we anders met natuur om: de oorzaak van dit virus?

De gepolariseerde samenleving van afrekenen, formats en verharding, ligt nog maar nét om de hoek, klaar voor de terugkeer

Kunnen wij een bestaan garanderen voor de armsten in de samenleving? Houden we het perspectief alleen voor onszelf of openen we de deur voor de vluchtelingen in de Griekse kampen? En helpen wij op Samaritaanse wijze Italië, of zoeken ze het zelf maar uit? Zijn we bereid om voor elkaar en de toekomst een coronabelasting te betalen om de schade te betalen? Of gaan we weer bezuinigen op zorg, onderwijs en veiligheid? En bouwen wij een muur om onze welvaart?

Inschikken

De crisistijd heeft laten zien dat wij veel meer in staat zijn tot hulp, inschikken en zorg dan we voor mogelijk hebben gehouden. Nú begint de tijd voor de vraag hoe we de goede dingen van de crisis willen behouden. Besluiten wij mild te blijven voor elkaar of gaan we weer terug naar de verwoestende verzakelijking? Mildheid is de waarde die ten grondslag ligt aan de zorg voor elkaar en de wereld: de meest aangesproken waarde in deze tijd.

Het kabinet heeft dit land stap voor stap laten wennen aan besluiten en we bleken het te kunnen. De rol van de politiek, bedrijven, kerken, vakbonden, omroepen, media, brancheorganisaties is natuurlijk van groot belang, maar het gaat nu niet meer om maatregelen maar om de onderliggende waarden.

De crisistijd heeft laten zien dat wij veel meer in staat zijn tot hulp, inschikken en zorg dan we voor mogelijk hebben gehouden. Nú begint de tijd voor de vraag hoe we de goede dingen van de crisis willen behouden

Die discussie gaat partijpolitiek te boven. We hebben nu geen nationaal kabinet nodig in deze crisis. Maar als de crisis voorbij is, wél een breed nationaal gedragen kabinet dat de keuzes maakt voor ná de crisis, samen met bedrijfsleven en middenveld: een coalition of the mild.

Prof.dr. Goos Minderman is voorzitter van The Midfield, denktank voor het middenveld