Quarantaine in de Veertigdagentijd
Misschien moeten we de Veertigdagentijd weer Lijdenstijd gaan noemen. Lijden is er immers genoeg in de wereld, zoals aan de Europese grenzen.
We beleven een bijzondere Veertigdagentijd. Veertig is in het Frans quarantaine. In zijn column in Trouw maakte Rob Schouten de lezer onlangs in een tussenzin daarop attent. Veertig dagen afzondering, en niet veertien zoals nu wordt voorgeschreven bij corona-besmetting.
Dat gevoel van afzonderen sluit naadloos aan bij de Veertigdagentijd op weg naar Pasen. Overigens blijf ik zelf graag de oude hervormde gedachte koesteren dat we ons in deze weken op weg naar Pasen vooral concentreren op het lijden van Christus.
Lijdenstijd dus. Focussen op Jezus’ weg naar Jeruzalem en je verbinden met leed en lijden, dichtbij en elders in de wereld. Rooms-katholieke christenen hebben hiermee al eeuwen ervaring. Voor protestanten is het elk jaar nog wat zoeken naar invulling. We willen wel, maar vullen het allemaal zelf in, zonder vaste rituelen.
In Graafschap Bentheim waar ik indertijd begon, was het onder Reformierten nog gebruik geen bruiloften of andere feesten te houden in de Passionszeit. Elke vrijdagavond was er een extra dienst met Passionspredigt. De gewone gang van het leven lag stil en liet men bewust de Passion van Christus toe, en het vele lijden in onze wereld.
In onze tijd is het zoeken. Er zijn Veertigdagenboekjes waarin je meer recepten kunt vinden voor sobere maaltijden dan woorden over het lijden van Christus. En haast elke dag is het ook al weer een beetje Pasen, want lijden uithouden vinden we moeilijk.
Dit jaar hoeft niemand te zoeken. Deze dagen zijn echt anders dan andere dagen, zelfs op het eiland Tholen waar ik momenteel predikant ben. Al was het alleen maar via de voorschriften van het protestantse Dienstencentrum in Utrecht.
In onze tijd is het zoeken. Er zijn Veertigdagenboekjes waarin je meer recepten kunt vinden voor sobere maaltijden dan woorden over het lijden van Christus
Geen handen geven in en na een kerkdienst, nadenken over de Avondmaalsviering, geen handen van zegen en vrede rond de Tafel van Christus. Ook niet aan de uitgang. Op het eiland zeiden we: we wonen wel op een eiland, maar we leven niet op een eiland. Ook in deze Zeeuwse uithoek gaan mensen op wintersport en vliegen zakenmensen overal naartoe. Het is nu echt even stop.
Wat Lijdenstijd betreft: aan de grenzen van Europa en Griekenland verdringen zich deze dagen vele vluchtelingen en migranten. Ze zitten in de klem van machthebbers, en zitten en hangen tegen elkaar aan in de kou. Onder hen veel kinderen.
Politici uit Den Haag en Brussel - bepaald niet alleen van Forum voor Democratie - proberen ons geweten te sussen: we worden gechanteerd door Erdogan, dat moeten we niet toelaten. En: die mensen zijn geen vluchtelingen, eigen schuld dikke bult. Ik begrijp de neiging om ermee weg te komen. De Britten is het al gelukt. Die hebben het nu echt ‘geschaft’.
Wat Lijdenstijd betreft: aan de grenzen van Europa en Griekenland verdringen zich deze dagen vele vluchtelingen en migranten. Onder hen veel kinderen
Dat zal ons niet lukken. Wij zijn veertig dagen in quarantaine. Voor ons uit loopt een Man met een kruis. Zo nu en dan kijkt Hij volgens een bekende afbeelding achterom om te zien waar wij blijven.
‘Ik had het koud, en jullie zeiden: we houden de grenzen dicht. Ik kon geen kant op, maar jullie waren vooral bezig je handen te wassen’.
Piet de Jong is predikant in de Protestantse Kerk Nederland