Onbedoelde escalatie rond Iran is een risico
Door op het laatste moment aanvallen op Iraanse doelen af te blazen, heeft de Amerikaanse president Donald Trump een ernstige escalatie van het conflict tussen de Verenigde Staten en Iran voorkomen. De spanningen in de regio zijn toegenomen sinds aanvallen op tankers en het neerhalen van een onbemand toestel van de VS door het Iraanse leger.
Als reactie op het neerhalen van de drone wilden Trumps veiligheidsadviseur John Bolton en minister van Buitenlandse Zaken Michael Pompeo hard terugslaan. Gezien het grote aantal Iraanse doden dat bij een aanval zou vallen, besloot Trump terecht dat een dergelijke vergeldingsactie buitenproportioneel zou zijn.
De hardliners Pompeo en Bolton willen het liefst het ayatollah-regime ten val brengen, desnoods met militaire middelen. Trump wil echter niets weten van militaire interventies. Een van zijn verkiezingsbeloftes was dat hij de Amerikaanse troepen uit het Midden- Oosten zou terugtrekken en in Syrië heeft hij daar al een aardig begin mee gemaakt.
Een andere belofte van Trump was dat hij een beter atoomakkoord zou sluiten met Teheran dan zijn voorganger Barack Obama heeft gedaan, volgens Trump ‘de slechtste deal ooit’. Nadat de VS zich vorig jaar uit het atoomakkoord terugtrokken, stelden de Amerikanen weer sancties in die de Iraanse economie zwaar treffen. Trump wil met Iran om tafel om het kernwapenprogramma af te schaffen, maar de Iraniërs staan daar niet om te springen.
Trump staat ook onder druk van Israël, Saudi-Arabië en de Arabische Emiraten om hun aartsvijand Iran hard aan te pakken. Het is overigens tekenend voor de gewijzigde verhoudingen in het Midden-Oosten dat het voorheen geïsoleerde Israël meerdere Arabische bondgenoten heeft, terwijl Iran, de grootste vijand van Israël, steeds meer alleen komt te staan. Veelzeggend voor de verslechterde geopolitieke positie van Teheran is ook dat gisteren in Israël een conferentie plaatsvond met Amerika en Rusland om de invloed van Iran in Syrië terug te dringen.
Net als met het heropenen van de onderhandelingen met Noord- Korea, het opzeggen van vrijhandelsverdragen en de handelsoorlog met China veegt Trump ook met Iran oude afspraken van tafel, in de hoop met zware economische sancties en militair machtsvertoon een betere nucleaire deal met Iran te krijgen.
Aan die strategie kleven risico’s. In Washington en Teheran zijn er hardliners die denken dat hun land iets te winnen heeft bij een militaire confrontatie. Dat Trump donderdag om twee voor twaalf een militaire actie afblies, bewijst dat voor je het weet de twee landen een oorlog kunnen worden binnengerommeld.