Mensen wonen niet in cijfers
Deze week wordt bij veel werknemers het eerste salaris van 2020 op de bankrekening gestort. Sommige mensen zullen er nauwelijks op letten, maar elk jaar verschuift er in januari het nodige op de loonstrook. Zo ook dit jaar.
Vrijwel iedereen krijgt iets meer dan vorig jaar. Vaak is het tientjeswerk en moet je opletten om het te merken. Maar er verandert meer: zo krijgen meer mensen recht op huurtoeslag en krijg je nu ook kinderbijslag als je kinderen zijn gaan studeren voordat ze 18 zijn geworden. Daarbij gaat het vaak om forsere bedragen die je niet zomaar over het hoofd ziet.
En toch betwijfelen veel mensen of ze er dit jaar ook daadwerkelijk op vooruit gaan. En dat is niet gek. De afgelopen jaren hoorde je overal dat het heel goed ging met de economie, maar de effecten ervan in de huishoudportemonnee waren beperkt. Zeker als je geen werk had of geen loonsverhoging kreeg, ging de economische groei grotendeels aan je neus voorbij. En dat kan knagen.
Dat merken wij bij het Nibud ook als we onze koopkrachtcijfers presenteren. Bellers en mailers herkennen zich niet in de cijfers en klagen dat het leven steeds duurder wordt.
Dan is het goed je te realiseren dat mensen inderdaad niet in cijfers wonen en dat algemene plaatjes echt kunnen afwijken van wat een gezin kan meemaken. Als iemand zijn baan verliest, hakt dat er hard in. Bij een scheiding komen ook vaak financiële problemen kijken en als iemand promotie maakt gaat hij of zij er harder op vooruit dan wel plaatje ook voorspelt.
Het is daarom goed altijd het relatieve belang van (koopkracht)cijfers te zien. Het leven maakt vreemdere bochten dan beleidsmakers voorzien.
En er is nog iets. De afgelopen jaren zijn de vaste lasten voor veel mensen gestegen. Zo werden de energierekening en zorgverzekering duurder en hebben we vandaag de dag meer abonnementen dan vroeger. Het gedeelte van het inkomen dat elke maand standaard van de rekening afgeschreven wordt, is daarmee gestegen. Dat betekent ook dat we minder vrij over ons inkomen kunnen beschikken. Ook dat kan knagen.
Schermen met mooie koopkrachtplaats helpt dan niet. Veel belangrijker is het je te verplaatsen in de leefwereld van Nederlanders die grip op hun geld en daarmee op hun leven proberen te houden. Waar lopen ze in de praktijk tegenaan en wat doet dat men hun gevoel dat ze de baas zijn over hun eigen leven? Wie daarbij alleen op koopkrachtplaatjes vaart, mist dan het juiste kompas.
Arjan Vliegenthart is directeur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud)
