Mannen willen de controle over hun emoties en hun leven niet verliezen. Ze verbergen hun innerlijke gevoelens en gedachten voor de mensen om zich heen. Of ze proberen de baas te zijn over hun emoties en hun leven, door extreme controle te willen hebben. Ze gaan hard werken, extreme eisen stellen aan zichzelf of de mensen om hen heen. Ze krijgen iets hards en onverschilligs. 

Vastlopen

Vaak hebben ze zelf niet door hoe ze eraan toe zijn. Ze hebben niet door dat ze vastlopen, en dat ze veel beslag leggen op de mensen om hen heen. De mannen die bij Van Lent en Overdiek komen, zitten vaak nog in de ontkenningsfase. Ze komen omdat hun partner hen gestuurd heeft, onder de dreiging hen te verlaten als er geen hulp gezocht wordt. Ze kloppen aan voor therapie omdat ze zich agressief gedragen, of omdat ze door een burn-out niet meer in staat zijn te werken. 

In de meeste gevallen hebben de mannen die bij Van Lent of Overdiek komen geen zicht op wat er in hun leven is gebeurd. Veelal blijken verlieservaringen uit de kindertijd of de jeugd een grote impact te hebben. Ze hebben op jonge leeftijd hun vader of moeder verloren, een van de ouders was emotioneel of fysiek afwezig door een psychische stoornis of een trauma. 

In de meeste gevallen was er geen tijd voor rouw. Als jongen hoorde je sterk te zijn. Ze hadden geen voorbeelden van mannen die hun emoties toelieten. Integendeel, een man mocht niet zwak zijn en huilen, hij moest doorgaan. Mannen hebben daardoor nooit geleerd om te voelen wat er in hen omgaat. Negatieve gevoelens drukken ze weg, ze gaan hun weg alleen, in isolement. Veel mannen blijken door verlieservaringen een diep gevoel van eenzaamheid met zich mee te dragen. Geen wonder dat suïcide veel vaker voorkomt onder mannen. 

Onder ogen zien

Omgaan met verlies betekent voor Van Lent en Overdiek allereerst dat de ervaring van verlies onder ogen wordt gezien. De onmacht die dat oplevert, wordt niet onderdrukt of weggeredeneerd, maar onder ogen gezien. Erkenning voor wat ze verloren hebben, is een sleutelwoord: erkenning door henzelf en hun omgeving, door de therapeut die hen begeleidt. 

Een tweede stap is inzicht in de grote en ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden. Inzicht ook in wat het met hen zelf gedaan heeft. De mannen die bij Overdiek en Van Lent komen, moeten leren luisteren naar wat er innerlijk bij hen omgaat. Ze moeten leren erover te praten, en ook anderen inzicht te geven in wat er in hen omgaat. 

In de gesprekken die Van Lent en Overdiek voeren, komt vaak ook de vader ter sprake. Van Lent en Overdiek sturen er vaak op aan om, als de vader nog leeft, hem mee te nemen naar een volgend gesprek. Vaak blijkt dat de opstelling en de houding van de vader te maken te heeft met de verlieservaringen die deze vader zelf heeft ondergaan. 

Bondgenoot

Als de man verliest is een zelfhulpboek waarin mannen regelmatig als lezer worden aangesproken. Van Lent en Overdiek brengen hun man-zijn ter sprake om te laten zien dat ze bondgenoot zijn van de mannen die het boek lezen. Dat mannen allemaal over één kam geschoren worden en er in het boek geregeld een sfeertje is van ‘mannen-onder-elkaar’ doet voor mij van de waarde van het boek wel iets af. 

Maar misschien helpt die sfeer juist andere mannen na te denken over wat ze hebben meegemaakt en zich open te stellen voor de inzichten die het boek geeft.

Matthijs Schuurman is predikant van de Hervormde Gemeente Oldebroek (PKN)

Tim Overdiek en Wim van Lent, Als de man verliest. Omgaan met tegenslag, verdriet en rouw (Amsterdam: Uitgeverij Balans, 2019)