Leve de middeleeuwen!
Achterhaalde ideeen worden al snel verbonden aan de middeleeuwen. Maar zo beroerd waren die duizend jaar nou ook weer niet. Neem alleen al die prachtige kathedralen. Is de Notre Dame niet het hart van de Europese cultuur?
Medio oktober blikte Samuel Lee, voorganger in een Amsterdamse Pinksterkerk, in dagblad Trouw terug op zijn jaar als Theoloog des Vaderlands. Hij was met veel verschillende mensen in contact gekomen en had zich de blaren op de tong gepraat.
Niets was hem hierbij meer bijgebleven dan het leed dat homoseksuelen in kerken wordt aangedaan. Blijkbaar zijn er kerkelijke gemeenschappen die van homoseksuelen verwachten dat ze veranderen, dat ze afstand doen van hun homoseksuele zijn.
Lee stak zijn verontwaardiging niet onder stoelen of banken: “My goodness, waar zijn we mee bezig? We leven in 2020, niet in de middeleeuwen”.
Wat heeft een achterhaalde opvatting over seksualiteit te maken met de middeleeuwen?
Nu is er niets mis mee als iemand zich uitspreekt tegen een misstand. Tegelijk vraag ik mij af: waarom moeten die middeleeuwen het toch telkens ontgelden?
Het is geen nieuws: de middeleeuwen hebben een slechte pers. Alleen de term zelf suggereert al dat we te maken hebben met een overgangsperiode, van pakweg 1500 jaar. Maar wat heeft een achterhaalde opvatting over seksualiteit te maken met de middeleeuwen? Weinig natuurlijk. Noem de middeleeuwen en je suggereert achterlijkheid. Of zoiets.
En dat terwijl andere denkbeelden over homoseksualiteit veel recenter nog relatief wijdverbreid waren. Zo bepaalde de Zedelijkheidswet van 1911 onder meer dat homoseksueel contact van iemand van 21 jaar of ouder met iemand jonger dan 21 jaar verboden was. Voor heteroseksueel contact gold tegelijkertijd een minimumleeftijd van 16 jaar.
Vanwaar dit onderscheid? Het idee was dat jonge mensen tot homoseksueel gedrag verleid konden worden. Zij moesten hiertegen in bescherming genomen worden. De bepaling hield tot 1971 stand. Korter geleden dan Lee zich waarschijnlijk realiseert. Hoe dan ook niet in de middeleeuwen.
Heeft iemand nog een goed woordje voor de middeleeuwen gedaan toen de Notre Dame brandde?
Elke keer als de middeleeuwen geweld worden aangedaan, moet ik denken aan ‘mijn’ hoogleraar Peter Raedts. Ik ken niemand anders die tegelijk zo erudiet en zo benaderbaar is als deze hooggeleerde. Hij kon letterlijk stampvoeten als weer een journalist over ‘middeleeuwse’ slachtingen in Syrië sprak.
De middeleeuwen bieden juist veel moois. Neem de Notre Dame, een sterk staaltje Europese cultuur. Toen deze kathedraal anderhalf jaar geleden geteisterd werd door een brand, zat menig opinieleider met de handen in het haar. Het hart van de Europese cultuur stond in brand. Of zoiets. Heeft iemand toen nog een goed woordje voor de middeleeuwen gedaan?
Lee had niet misstaan in de collegebanken bij Raedts. Laatstgenoemde geniet echter van een welverdiend emeritaat. Hij wordt node gemist. Ik hoop dat het goed met hem gaat in deze barre coronatijden. Het is ieder voor zich. Het lijken wel de middeleeuwen.
Christoph van den Belt is docent Politieke Geschiedenis aan de Radboud Universiteit en promovendus aan de Vrije Universiteit