Leiderschap of lijderschap?
Al sinds het begin van de mensheid heeft de mens behoefte om geleid te worden. Geleid door hogere machten, maar vooral ook door sterke mannen en inmiddels ook sterke vrouwen. Een koning, een keizer, een admiraal, maar ook vaak een ziener, een profeet, een geestelijke. Zo staat de Bijbel vol van leiders, profeten en koningen die – met wisselend succes – hun werk deden.
De keuze van de Bijbelse leiders is meestal een beetje een proces van hangen en wurgen. Geen ‘lijsttrekkersverkiezing’ waar de kandidaten zich kunnen melden, maar meer ‘iemand moet het doen’. En veel Goddelijke verleiding.
Mozes wil de klus alleen aannemen als zijn broer Aäron de woordvoering doet. Gideon wordt ‘geroepen’ maar wijst de dienstdoende engel er fijntjes op dat hij binnen het volk geen positie heeft. Samuel moet drie keer geroepen worden voordat hij het door heeft. En zo kunnen we nog wel even door gaan. Ook uit de verhalen over Jezus kunnen we opmaken dat niet zozeer ambitie als wel plichtsbetrachting de drijvende factor was.
Die aanwijzing van een nieuwe leider binnen het CDA heeft iets Bijbels. “Wie ben ik dat ik hiervoor gevraagd word?”
Binnen mijn politieke partij is er vlak voor de zomer wél een leiders-verkiezing geweest. Een spannende strijd tussen Hugo de Jonge en Pieter Omtzigt, die tot een nipte overwinning (een marge van 130 stemmen) leidde. Als actief CDA’er ben ik er zeer trots op dat mijn partij dit avontuur aandurfde.
Toch heeft die aanwijzing van een nieuwe leider binnen het CDA – en ik sluit niet uit ook binnen andere Nederlandse politieke partijen – iets Bijbels. Ik kwam op die gedachte toen ik onlangs luisterde naar aflevering 119 van de podcast Betrouwbare Bronnen van Jaap Jansen en Gerrit-Pieter Kroeger.
In deze aflevering wordt onder de welluidende titel ‘Elke machtsoverdracht binnen het CDA is een drama’ geanalyseerd hoe door de jaren heen het CDA tot de keuze van een nieuwe politiek leider kwam. En dat vond al net zo tumultueus plaats als her en der in de Bijbel. Inclusief het Leitmotiv: 'Wie ben ik dat ik hiervoor gevraagd word?'
Dries van Agt had de koffers al gepakt om gouverneur in Limburg te worden, maar het partijbestuur riep hem tot de orde en wees hem op zijn plicht het CDA te leiden. Jan de Koning was de gewenste opvolger van Dries van Agt, maar De Koning wees ter plekke Ruud Lubbers aan als opvolger en zo geschiedde.
Een goede leider is niet zozeer iemand die uit persoonlijke ambitie de klus wil doen, maar eerder iemand die handelt uit plichtsbetrachting
Eelco Brinkman werd last minute afgekeurd door zijn voorganger Lubbers. En Jan Peter Balkenende werd tot zijn eigen verbazing tot lijsttrekker gebombardeerd, omdat door een crisis plotseling Jaap de Hoop Scheffer zich terugtrok. Never a dull moment in het CDA.
Kennelijk is er in al die eeuwen niet zo veel veranderd. Een goede leider is niet zozeer iemand die uit persoonlijke ambitie de klus wil doen, maar eerder iemand die handelt uit plichtsbetrachting, die niet weg wil lopen, maar verantwoordelijkheid voelt.
In dat kader was er wat te kiezen, tussen de man met de mooie schoenen uit Rotterdam en de dossiervreter uit Twente. Het heeft me niet verbaasd dat die laatste uiteindelijk heel veel stemmen trok. Want als iemand de indruk wekte uit plichtsbetrachting zich kandidaat gesteld te hebben, dan was hij dat wel. En dat voelen mensen haarfijn aan. Al eeuwen.
Chris van Dam is lid voor het CDA lid van de Tweede Kamer
