Israël en Soedan: haken en ogen aan een vredesakkoord
Na de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein lijkt nu ook Soedan onder leiding van de VS een akkoord te hebben gesloten met Israël. Een flinke stap op weg naar normalisatie van de betrekkingen met Israël. Maar zijn het stappen op weg naar vrede in het Midden-Oosten?
Na mijn vorige, nogal sceptische column over de betrekkingen tussen Israël en de Golfstaten belde ik met een Israëlische kennis van PAX, Nimrod Goren van de Israëlische denktank over internationale relaties Mitvim.
Allereerst benadrukte hij hoe belangrijk de betrekkingen met landen in de regio voor Israël zijn. De situatie waarin Israël zich omsingeld voelde door de gehele Arabische wereld, maakt nu plaats voor een meer ontspannen relatie met een deel van die regio. Dat kan leiden tot uitwisseling en economische samenwerking en uiteindelijk zou die ontspanning ook een vredesregeling met de Palestijnen ten goede kunnen komen.
Want Israël kan wel betrekkingen aangaan met Arabische landen, vrede zal het met de Palestijnen moeten sluiten.
Erkenning van Israël zou een manier kunnen zijn voor Soedan om van sancties af te komen
Betrekkingen met Soedan zijn een heel ander verhaal. Al enige maanden geleden ontmoetten premier Netanyahu en de leider van de Soedanese overgangsregering, Al-Burhan, elkaar in Uganda. Een verrassende stap.
Soedan maakt, sinds ruim een jaar geleden dictator Al-Bashir is afgezet, een moeilijk en kwetsbaar transitieproces door. De voorlopige regering van militairen en burgers is feitelijk het toneel van een harde machtsstrijd. Terwijl de burgers in de regering, met steun uit Europa, streven naar verkiezingen en een burgerregering, versterken de militairen hun macht met steun uit de Golfstaten en buurland Egypte. Dat zijn militairen die, zoals Al-Burhan, mede verantwoordelijk gehouden worden voor de oorlogsmisdaden ten tijde van al-Bashir.
Daarbij is Soedan getroffen door een ernstige economische crisis, mede als gevolg van een streng regime van internationale sancties. Erkenning van Israël zou een manier kunnen zijn om van die sancties af te komen.
Machtsstrijd
Zou dat voor Soedan goed nieuws zijn? Ik vraag het aan Soedanese kennissen. Zij maken zich vooral grote zorgen over dat proces van erkenning van Israël.
Het is een zet in de machtsstrijd in Soedan die de positie van militairen versterkt. De huidige overgangsregering, en zeker al-Burhan, hebben helemaal het mandaat niet om zo’n drastische en controversiële stap te zetten. Een versterking van de positie van militairen kan het transitieproces naar een burgerregering in Soedan in gevaar brengen en zelfs leiden tot straffeloosheid.
Gevreesd wordt dat als de sancties worden opgeheven, ook het wapenembargo tegen Soedan eindigt. Erkenning van Israël, zo vinden mijn gesprekspartners, zou pas aan de orde moeten komen als er een burgerregering met een duidelijk mandaat na eerlijke verkiezingen is gekozen.
Als ik het Nimrod vraag, vindt hij de prijs voor de erkenning te hoog
Bovendien waren de sancties die de VS nu als drukmiddel gebruikt, helemaal niet opgelegd vanwege de relatie van Soedan tot Israël, maar vanwege betrokkenheid bij internationaal terrorisme. Zoals de aanslag op de Amerikaanse ambassade in Nairobi in 1998 waarvoor de overgangsregering intussen de verantwoordelijkheid heeft genomen.
Als ik het Nimrod vraag, vindt hij de prijs voor de erkenning te hoog. Bovendien, zo belangrijk is Soedan niet voor Israël. Het leek er meer op dat de Amerikaanse regering onder Trump een succes wilde scoren om aan eigen kiezers te tonen.
En wat zou Israël er aan hebben? Niet de handelsbetrekkingen of de wetenschappelijke uitwisseling die het met Golfstaten hoopt op te bouwen. Wel zou het makkelijker worden om Soedanese vluchtelingen en migranten, waarvan er een paar duizend zijn in Israël, uit te zetten. In mijn eigen woorden: eigenlijk moet Israël dit helemaal niet willen.
Voorlopig zijn er veel belangrijkere stappen te zetten als het gaat om Soedan. Zoals Europese steun voor het transitieproces, opheffing van de sancties maar met behoud van het wapenembargo en blijven inzetten op vervolging van de verantwoordelijken voor oorlogsmisdaden gepleegd onder dictator Al-Bashir. De normalisatie van betrekkingen met Israël is, voor nu, wel een belangrijke stap, maar niet in de goede richting.
Jan Jaap van Oosterzee is hoofd Public Affairs van PAX
Abraham-akkoord betekent een ongekende doorbraak in het Midden-Oosten
Met de normalisatie van de betrekkingen tussen Israël en Arabische landen door het Abraham-akkoord wordt de Palestijnse kwestie gedegradeerd tot een lokaal conflict. Dit is de grootste verandering in het Midden-Oosten sinds de Iraanse revolutie van 1979.