Hoop geeft de werkelijkheid vorm
Van dit nieuwe jaar wordt veel verwacht: brede vaccinatie, beterschap voor patiënten, gezondheid voor iedereen. Misschien een terugkeer naar het ‘gewone’ leven van alledag, naar het werk, naar school, naar familie en vrienden.
Ook al weten we wel dat terug naar het ‘oude normaal’ niet voor de hand zou moeten liggen, het probleem is dat een nieuw normaal nog niet binnen handbereik ligt.
We kunnen hooguit hopen op een andere, betere, meer vreedzame en schone wereld, op een ander, beter samenleven. En om hopen gaat het, in deze dagen van Advent, Kerst en Nieuwjaar, van verwachting en de geboorte van een kind. Van hoop op nieuw leven.
Hoop is een kernwoord, niet alleen in gelovige context. Theoloog Jürgen Moltmann (geboren in 1926, en getogen in nazi-Duitsland) plaatst iedere dag een Twitterbericht met citaten uit met name zijn theologie van de hoop. Zo verbindt hij heil met hoop, tegen de vertwijfeling in, met hoop die altijd te maken heeft met menselijke verhoudingen.
Hij stelt dat je de werkelijkheid kunt nemen zoals die is, maar dat hoop ons leert de werkelijkheid te vormen zoals die mogelijk is en kan worden.
Het zou niet misstaan om juist nu in de drieslag geloof-hoop-liefde de hoop centraal te stellen
Bij deze jaarwisseling vol onzekere perspectieven past een theologie van de hoop, als bezinning op zowel alle digitale en sociale kerkelijke creativiteit, als op de halsstarrigheid waarmee ook in kerkelijke kring overheidsmaatregelen worden genegeerd.
Het zou niet misstaan om juist nu in de drieslag geloof-hoop-liefde de hoop centraal te stellen. Dat is dan in navolging van de Tsjechische theoloog Tomás Halík, die benadrukt dat hoop de dragende kracht is van de christelijke gemeenschap. Niet zozeer een alleenrecht, maar de kracht en de opdracht om ‘het terrein van het onmogelijke’ te betreden.
Ook voor Rubem Alves, Braziliaans theoloog-schrijver en dichter, was de hoop de grondtoon van het geloof. En meer, hij verbindt hoop met de belofte van Gods toekomst, die bepaald wordt door het lijden van nu. Die toekomst gaat altijd over een mogelijke, ándere, bevrijde werkelijkheid.
Het lijden dat door de pandemie wordt veroorzaakt, moet ons dwingen en geeft ons de opdracht na te denken over en ons voor te bereiden op een samenleving waar het werkelijk ánders toegaat. Waar, om het met Halík te zeggen, ‘de plaats van de verloren gegane zekerheiden wordt ingenomen door de hoop’.
Tjeerd de Boer (Ph.D.) is zendingspredikant van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij doceerde, als uitgezonden medewerker van Kerk in Actie, in Chili, Brazilië en Hong Kong, waar hij als honorary research fellow verbonden is aan het Institute of Sino-Christian Studies
