Het is nergens voorbij tot het overal voorbij is
Binnenlands nieuws over Covid-19 overheerst, maar de bestrijding van het coronavirus moet wereldwijd worden gevoerd. Dat gaat verder dan alleen de medische kant van de zaak.
Met alle berichten over mondkapjes, grenzen die grotendeels gesloten zijn, reizen op anderhalve meter afstand en dreigende faillissementen van horecazaken, lijkt het coronanieuws toch vooral binnenlands nieuws.
Daartussen viel het interview van Jaap de Hoop Scheffer als voorzitter van de Adviesraad Internationale Vraagstukken in NRC van 11 mei des te meer op. De Hoop Scheffer pleit in een advies aan de regering onomwonden voor een pakket van één miljard euro voor internationale bestrijding van corona en de sociaaleconomische en maatschappelijke gevolgen voor de kwetsbaarste groepen in Afrika en het Midden-Oosten. En dat bovenop de bestaande inzet voor ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp.
Dat is volgens De Hoop Scheffer niet alleen moreel juist, maar ook in het eigen belang van Nederland en Europa. De coronacrisis is immers nergens voorbij tot het overal voorbij is. Dat geldt niet alleen voor de bestrijding van het virus zelf, maar evenzeer voor de politieke en maatschappelijke gevolgen.
De coronacrisis is immers nergens voorbij tot het overal voorbij is
Libanon is één van de landen waar PAX samenwerkt met mensenrechtenorganisaties en gemeenschappen van Palestijnse en Syrische vluchtelingen. Hoezeer corona gevolgen heeft voor de samenleving, ook als het aantal besmettingen beperkt is, wordt daar wel erg duidelijk.
Libanon is al veel langer een zeer fragiel en gefragmenteerd land, met scherpe tegenstellingen tussen een schatrijke elite en een verarmende bevolking, en scherpe politieke en religieuze tegenstellingen die al jaren tot politieke impasse leidt. Daarbij heeft Libanon als klein land ook nog eens meer Syrische vluchtelingen opgenomen dan de gehele Europese Unie bij elkaar. Eigenlijk is het opmerkelijk hoe het land er tot nog toe in slaagt de aantallen besmettingen en slachtoffers heel laag te houden.
Maar de prijs is hoog. De toch al heel wankele economie is volledig ingestort, een sociaal vangnet is er niet. De Syrische vluchtelingen worden nog harder getroffen. Zij zijn vaak uitgesloten van medische hulp en de beperkingen voor bewegingsvrijheid worden hen nog strenger opgelegd. En met het vrijwel ontbreken van medische zorg in de geïmproviseerde vluchtelingenkampen kan ook niet goed waargenomen worden of het virus zich al aan het verspreiden is.
Eigenlijk is het opmerkelijk hoe Libanon er tot nog toe in slaagt de aantallen besmettingen en slachtoffers heel laag te houden
Burgerprotesten waren in meerdere Arabische landen aan de orde van de dag voor de coronacrisis uitbrak. In Libanon werden deze bij het begin van de crisis met geweld neergeslagen. Libanon is ook het eerste land waar die protesten hervat worden, met alle kans op besmetting slaat de schrik je om het hart.
Het miljard dat De Hoop Scheffer voorstelt, is erg welkom. Terecht pleit hij ook voor leiderschap van de Europese Unie en een voortrekkersrol van Nederland daarbinnen. En natuurlijk zal dat moeten leiden tot een nog veel groter steunpakket. Niet alleen op morele gronden, maar ook vanwege Europees eigenbelang. Landen als Libanon zijn zo dichtbij, Europa kan zich simpelweg niet nog een grote crisis in het Midden-Oosten veroorloven.
Tegelijkertijd maakt het voorbeeld van Libanon ook één van de grootste uitdagingen duidelijk, zelfs als er voldoende internationale hulp is. De staat functioneerde al niet, de elite verrijkte zich al ongegeneerd. Die gaan deze crisis ook niet oplossen.
Landen als Libanon zijn zo dichtbij, Europa kan zich simpelweg niet nog een grote crisis in het Midden-Oosten veroorloven
Protesterende burgers - hoe riskant ook in corona-tijden - zijn toch de voornaamste hoop voor Libanon, en misschien ook wel voor ons. Want de coronacrisis is pas voorbij, als die ook voorbij is in Libanon.
Jan Jaap van Oosterzee is hoofd Public Affairs van PAX