Heldendaden van een patatgeneratie
Het is makkelijk om de held uit te hangen als het je niets kost. En het is hypocriet om anderen aan te schandpaal te nagelen, als jou hetzelfde kan worden verweten.
Kent u de slotscène uit de beroemde film ‘Soldaat van Oranje’? Een film die verplichte kost zou moeten zijn voor iedere Nederlander.
In deze scene keert hoofdpersoon en verzetsheld Erik Hazelhoff terug op zijn studentenkamer en komt daar Jacques tegen. Een studievriend van voor de oorlog die zoals de meesten van ons passief een gevaarlijke situatie proberen te overleven.
Jacques, onwetend van de heldendaden van Erik, spreekt de legendarische woorden: "Wij hebben het hier ook niet altijd even gemakkelijk gehad. Universiteiten dicht. Ik heb clandestien examen gedaan, linke soep hoor. Ik moest goed oppassen".
Commotie
Ik moest aan deze scène denken door alle commotie rond de immer recalcitrante Johan Derksen. Leden van de humor-politie vonden dat ze de morele verantwoordelijkheid hadden om op te staan tegen het grote onrecht dat Derksen met zijn grap had aangericht.
Los van een aantal fanatieke BN-ers met een moreel superioriteitsgevoel, vielen mij twee acties in het bijzonder op. Die van een werknemer van Nestlé Nederland en van onze Oranje Internationals. De ‘corporate manager marcom & media’ van Nestlé stelde op LinkedIn dat het vreselijk was wat Derksen had gedaan en dat Nestlé weliswaar niet adverteerde rond het desbetreffende programma, maar dat ze wel hadden besloten om voorlopig niet op Veronica te adverteren.
De held. Nestlé, een bedrijf dat wordt beschuldigd van allerlei misstanden in verschillende landen, dat kritiekloos prominent zaken doet in landen als Qatar en Saoedi-Arabië - extreem onderdrukkende regimes met moderne slavernij - zal in het meest vrije land ter wereld, tegen bromsnor Derksen eens even laten zien uit welk hout het gesneden is. Wat een treurnis.
Bombarie
Bij de Oranje Internationals bekroop mij hetzelfde gevoel. Met veel bombarie stelden de internationals dat ze niet meer zouden meewerken aan interviews voor Veronica Inside. Praktisch gezien overigens een vrij gemakkelijke stap, aangezien het programma buiten de vaste gasten in de studio nauwelijks anderen interviewt.
Dit zijn voetballers die kritiekloos het vliegtuig instappen om te gaan voetballen in landen met regimes die discriminatie tot institutioneel onderdeel van hun economische stelsel hebben gemaakt
Dit zijn voetballers die kritiekloos het vliegtuig instappen om te gaan voetballen in landen met regimes die discriminatie tot institutioneel onderdeel van hun economische stelsel hebben gemaakt, en die meer dan eens voor clubs spelen met eigenaren die hun fortuin op zeer twijfelachtig wijze hebben vergaard. Deze voetballers staan nu op tegen Derksen.
Het heeft in mijn ogen alle kenmerken van een moderne heksenjacht. Een jacht die historisch gezien altijd wordt aangevoerd door humorloze fanatici zonder zelfreflectie, laat staan zelfspot.
De geschiedenis leert ons ook iets anders over heksenjachten, namelijk dat het de jagers bijna altijd in de staart bijt. De moreel superieure die met de vinger omhoog staat, wordt ineens zelf beschuldigd van wat hij anderen verwijt en wordt vervolgens zelf verketterd. De ultieme straf voor hypocrisie.
Heksenjacht
De heksenjager creëert een sfeer waarin ‘verraad’ wordt aangemoedigd en waarin hij die het hardst naar anderen wijst, denkt zelf het minst verdacht te lijken. De culturele revolutie in China waarbij het dragen van een bril je al tot intellectueel en dus verdacht maakte, het McCarthyisme van de jaren '50 in de VS waarbij ieder sociaal denkbeeld je tot communist en dus staatsgevaarlijk maakte, welhaast iedere periode van extreme orthodoxie en preutsheid binnen een religie. Allemaal heksenjachten waarbij bewijs en ratio niet meer tellen.
De pr-man van Nestlé blijkt op zijn Instagram een foto te hebben staan van een blanke vriend die aan het zonnen is, waarbij hij de vergelijking maakt tussen zijn zonnende vriend en een bekende donkere voetballer. In de ogen van de heksenjager zou dit zomaar eens als institutioneel racisme kunnen worden beschouwd.
Zouden de voetballers van het Nederlandse team nooit een grapje van discriminerende, seksistische of antisemitische aard hebben gemaakt? Niet een van de jongens van het team dat vurig achter de boycot van Derksen stonden? Dat is moeilijk te geloven en het is voor hen te hopen dat er geen beeldmateriaal van is. Zoals altijd: hij die zonder zonde is, werpe de eerste steen.
Sommige mensen wanen zich momenteel misschien Erik Hazelhoff, maar voor mij zijn ze toch echt Jacques.
Maarten de Gruyter komt uit ’s-Hertogenbosch, is vastgoedondernemer in Amsterdam en belijdend katholiek