Voor de zoombijeenkomst had ik wat gegoogeld over geweld in de Bijbel en daar is, bleek mij, genoeg over te vinden: artikelen met hele opsommingen van geweld in met name het Oude Testament, soms ook met genuanceerde beschouwingen, maar ook artikelen met buitengewoon negatieve conclusies.

Zo’n 45 leden van onze kerk deden mee met de zoommeeting. Predikant Hans Koops nam ruim de tijd om de bekendste geweldteksten uit het Oude Testament te bespreken. Het werd steeds duidelijker. God stond aan de kant van het kleine volkje Israël. Het was maar goed dat dit volkje zich liet inspireren en corrigeren door dreigende taal en soms gewelddadige ingrijpen, anders was er niets van hen terechtgekomen.

Gideon

Ondertussen dacht ik terug aan het gemakkelijke succes dat ik als onderwijzer op de christelijke basisschool altijd kon boeken bij het vertellen van Bijbelverhalen waarin geweld een belangrijke rol speelde: farao die met al zijn soldaten, paarden en wagens verdronk in de Rietzee. En de muren van Jericho, die donderend instortten; Gideon met zijn dappere bende die de Midianieten tegen elkaar liet strijden. Elia, die de Baälpriesters een kopje kleiner maakte.

Bij veel van dit soort verhalen zongen we enthousiast de liederen van Hanna Lam en Wim ter Burg uit de veelgebruikte bundel Alles wordt nieuw, zoals: ‘Looft den Heer, want hij is hoog verheven, het paard en zijn ruiter, stortte Hij in zee.’ Of: ‘God geeft Jozua een teken: trek de stad om zonder spreken, doe dat zeven dagen lang. Ik strijd voor u, wees niet bang.’

Er waren geen journalisten met een notitieboekje bij de overtocht door de Rietzee

De zoommeeting zou wat mij betreft een beetje beschamend in mineur zijn geëindigd, ware het niet, dat de predikant in het laatste kwartier uitlegde dat de teksten waarover het gaat veelal zijn ontstaan in latere tijden. Vooral in de tijd rond de Babylonische gevangenschap (600 v.Chr.), waarin Israël haar eigen identiteit zocht in geschiedschrijving, die vooral moet worden gelezen als het schrijven van een soort heilshistorie, geen pure geschiedschrijving dus.

Met die toch wel wat haastige conclusie werd de meeting beëindigd. Een vervolgmeeting over dit interessante onderwerp werd door velen gewenst en die is dan ook reeds gepland.

Uitverkiezing

Zelf heb ik er nog wat verder over nagelezen en nagedacht. Er waren dus geen journalisten met een notitieboekje bij de overtocht door de Rietzee of bij de verovering van Jericho. Alle geschiedschrijving van het volk Israël was vooral geïnspireerd door een gevoel van uitverkiezing, van een vertrouwen op de Ene, op God als bondgenoot en ja, God dus ook als inspirator tot de gewelddadige strijd, zelfs als medestrijder. Een beetje wensdenken en ook een beetje God voor je karretje spannen, lijkt mij.

Interessante materie die vraagt om verder over na te denken en die mij ertoe aanzette om eens te googelen op het begrip zelfbeheersing en Bijbel. De keuze voor het begrip zelfbeheersing moet mede ingegeven zijn door de gewelddadige rellen rond de invoering van de avondklok en door de gebeurtenissen op 6 januari in Washington toen een losgeslagen, opgezweepte menigte het Capitool bestormde.

Bij beide gebeurtenissen was geen sprake van zelfbeheersing. Wetende dat veel christenen Republikeins hebben gestemd en dat er op Urk veel christenen wonen, moet ik spontaan op het woord zelfbeheersing zijn gekomen.

Ik kwam in De Nieuwe Bijbelvertaling de volgende teksten tegen in. Spreuken 16:32: ‘Beter een geduldig mens dan een vechtjas, beter zelfbeheersing dan een stad veroveren.’ En in Galaten 5:22-23: ‘Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Er is geen wet die daar iets tegen heeft.’

Vredelievend

Van beide teksten werd ik blij. De wijsheid van de spreukendichter en de wijsheid en inspiratie van de apostel Paulus sterken in mij de overtuiging dat de Bijbel zoveel meer verdient dan alleen een negatief oordeel over geweldteksten. En dat de Bijbel vele vruchtbare teksten bevat die mensen, ongeacht afkomst, sociale klasse en godsdienstige achtergrond oproept om in solidariteit en vrede met elkaar te leven.

De roepstem van een God-bondgenoot die oproept om hiervoor te strijden zonder geweld inspireert mij persoonlijk al jaren om vredelievende contacten te onderhouden met allerlei mensen met verschillende levensbeschouwingen en religies in de stad Utrecht. Dat doe ik nu natuurlijk op afstand via Zoom, maar met een warm hart en verbonden door Bijbelse idealen vrede en solidariteit.

René Kil is lid van de stuurgroep Utechts Platform voor Levensbeschouwing en Religie

Worstelen met God

De Bijbel staat vol geweld én predikt vrede. Wat te doen met dat contrast?