Geef ouderen zelf de regie
Eerst naar geld kijken en dan pas naar de mens, maakt de zorg niet werkelijk goedkoper. Laat staan beter.
De zorg voor ouderen laveert steeds tussen wensen en kosten, maar die twee sluiten elkaar niet uit, integendeel.
Onlangs werd het rapport Oud en zelfstandig in 2030. Een reisadvies van de Commissie Toekomst Zorg Thuiswonende Ouderen overhandigd aan de minister van VWS.
Bij herhaalde lezing groeit mijn waardering voor het rapport. Er wordt namelijk klip en klaar gezegd dat de regie van ouderen zelf centraal moet staan. Dat is op zich niet nieuw, maar het blijft in de ouderenzorg vaak bij loze woorden. Dit rapport biedt concrete aanknopingspunten waardoor de ouderen inderdaad meer zelf regie kunnen voeren. En dat is een doorbraak!
In een wenkend perspectief wordt uitgelegd dat dit nieuwe denken leidt tot een nieuwe kijk op ouderenzorg, die allereerst investeert in het vermogen van mensen om te leven zoals dat, gegeven hun mogelijkheden, bij hen past. Elke oudere krijgt maatwerk geleverd.
Ouderen voeren zelf zo lang en zoveel mogelijk de regie, ondersteund door buurt, familie en vrijwilligers. En de ouderen die daartoe niet meer in staat zijn, kunnen tijdig terecht in een andere ondersteunende en beschermende omgeving, waarin nog steeds hun persoonlijke behoeften centraal staan.
Een passage uit het rapport triggert mij echter: ’De doelmatigheidswinst die door samenwerking en regionalisering valt te boeken, is op dit moment, gegeven de dreigende en reeds manifeste schaarste van middelen (…) urgenter en belangrijker dan keuze- en aanbodvrijheid.’
En dan komt toch weer het ‘oude denken’ naar voren, waar het visiedocument van de Initiatiefgroep Eigen Regie in 2013 al voor waarschuwde: “De hoogte van de financiering en de prikkels van het financieringssysteem bepalen de inhoud van het ondersteuningsaanbod en daarmee de mate van eigen regie. Vervolgens wordt er pas gekeken naar hoe de mens daarbinnen past. In tijden van bezuinigingen wordt het risico groter dat het primaat bij het financieringssysteem ligt en niet bij de eigen regie van de zorgvrager”.
Echte oplossingen voor de schaarste zullen er pas komen als we consequent vasthouden aan de regievoering door ouderen zelf, blijkt uit mijn proefschrift Anders Kijken.
Pas wanneer je durft uit te gaan van de behoeften en mogelijkheden van de oudere zelf levert dat zowel meer kwaliteit van leven op als een doelmatiger inzet van middelen. Dus niet uitgaan van wat kan of moet, maar van wat er nodig is. De visie is er. Nu nog het lef om de ouderenzorg op die manier in te richten!
Janny Bakker-Klein is voorzitter van de Raad van Bestuur van Movisie, kennisinstituut voor sociale vraagstukken