Het intrigeert mij wat van bovenaf opgelegde regels met zorgprofessionals en sociale professionals doen

Na vier weken had zij nog steeds helemaal niets van zichzelf. Na voortdurend aandringen door de kinderen stelde een verzorgende voor dat ze een eigen stoel van hun moeder aan het eind van haar avonddienst in de hal zouden zetten. Zij zou dan die stoel in de kamer van hun moeder naar binnen brengen, zodat ze tenminste fijn zou kunnen zitten. Niemand mocht iets van die afspraak weten. Ze was bang dat het haar baan zou kosten.

Het intrigeert mij wat van bovenaf opgelegde regels met zorgprofessionals en sociale professionals doen. Emeritus-hoogleraar Sociale en Politieke Theorie Harry Kunneman beschrijft verschillende strategieën van professionals om daarmee om te gaan.

Een van die strategieën is aanpassing. Waarschijnlijk was dat ook de strategie die de professionals uit het verpleeghuis hanteerden: ‘Regels zijn regels. Het mag gewoon niet.’ Deze zorgprofessionals verwijzen zo naar de regels die hen zijn opgelegd.

Uit mijn eigen onderzoek blijkt dat maar heel weinig professionals voor deze strategie kiezen. Veel meer professionals kiezen in de praktijk voor een andere strategie, die door Kunneman ‘sluikwerk’ wordt genoemd. Daarmee bedoelt hij dat professionals hun eigen moreel kompas volgen als zij de stellige overtuiging hebben dat ze mensen niet de juiste hulp kunnen bieden binnen de geldende regels. Zo lukt het hen om hun professionele zelfrespect en de zingeving die ze in het werk vinden te bewaren.

Ik vermoed dat professionals in tijden van corona massaal sluikwerk toepassen. In plaats van dit te ontkennen, zouden we er beter aan doen om hen meer vertrouwen en dus handelingsruimte te geven

Het is heel lastig om dat sluikwerk van professionals in beeld te krijgen, omdat inherent is aan sluikwerk dat je er niet over praat. Dat deed ook de verzorgende niet die de stoel van de oude dame naar binnen smokkelde.

Op basis van mijn eigen onderzoek hiernaar vermoed ik dat professionals ook in tijden van corona massaal sluikwerk toepassen. In plaats van dit te ontkennen zouden we er beter aan doen om hen meer vertrouwen en dus handelingsruimte te geven. We weten immers dat zij vanuit hun vakmanschap in de dagelijkse praktijk uitstekend in staat zijn om waarden als veiligheid en menselijkheid met elkaar in overeenstemming te brengen.

Dat is in tijden van corona echt niet anders. Geef hen de tijd om met elkaar te reflecteren op de dilemma’s waar zij zich dagelijks voor gesteld zien. Dat levert voor alle betrokkenen uiteindelijk de beste beslissingen op.

Janny Bakker-Klein is voorzitter van de Raad van Bestuur van Movisie