Wat ik zie is dat die signalen zowel komen uit de milieus van meer progressieve, vaak hoger opgeleide leeftijdgenoten, maar eveneens van mensen uit de meer conservatief-burgerlijke kringen, waartoe ik mijzelf reken. Wat ik ook zie is dat op perrons, in treincoupés en op straat heel veel mensen op hun telefoon kijken, ongeacht leeftijd. 

Maar is het echt zo ver dat wij elkaar niet meer zien staan? Zijn wij wel 'connected' met het world wide web, maar niet meer met de mensen om ons heen?

Kleindochter

Onlangs mocht ik voor de tweede keer in twee jaar grootvader van een prachtige kleindochter worden. Zij heet Liv. De afkorting van haar naam staat voor Leven In Vrijheid. Maar ook voor Leven in Vreugde. 

Toen ik haar laatst trots op mijn arm droeg nam ik mij voor: ik wil voor jou een blijmoedige grootvader zijn, geen zeurpiet-opa. Ik heb haar stilletjes beloofd om haar en haar leeftijdgenootjes met een frisse, open blik welkom te heten. Haar niet op te zadelen met mijn eigen heimwee naar de jaren vijftig, begin zestig van de vorige eeuw, waar ik soms last van heb.

Wat ik zie is dat op perrons, in treincoupés en op straat heel veel mensen op hun telefoon kijken, ongeacht leeftijd. Maar is het echt zo ver dat wij elkaar niet meer zien staan?

In dat voornemen werd ik gesterkt door een ervaring met leerlingen van het Connect College uit Echt. Ik maakte kennis met Jezzie, die met een groep medescholieren in het najaar een herdenkingsreis maakte naar Auschwitz. Jezzie was gevraagd om namens deze groep een bijdrage te leveren aan de Holocaustherdenking in het Limburgs provinciehuis op 27 januari. 

Vraaggesprekje

Als ceremoniemeester en dagvoorzitter van die plechtigheid wilde ik van tevoren graag even kennis met haar maken. Ik had aangeboden dat ik met haar een vraaggesprekje zou houden, in plaats van een wat meer formele lezing. 

Zij zat zo vol met verhalen en uitgediepte gedachten, over wat zij en de anderen in Auschwitz hadden meegemaakt, dat ik haar voorstelde toch haar verhaal te doen als één vloeiend, doorlopend geheel. Ik verzekerde haar dat dat goed zou gaan en de zaal aan haar lippen zou hangen. 

Zij ging akkoord onder twee voorwaarden. Ten eerste wilde zij de voordracht met haar reisgenoten voorbereiden, zodat zij ook daadwerkelijk namens de anderen kon spreken. De tweede voorwaarde was dat Jezzie graag tijdens haar presentatie omringd zou zijn door de groep. 

Blijvende indruk

Dat is ook gebeurd. Haar optreden heeft die middag een blijvende indruk achtergelaten. Zij sprak op een beheerste en doordringende manier om uitdrukking te geven aan de verbijstering over de mensonterende, barbaarse moord op zoveel onschuldige mensen, de afschuw over een misdadig regime, gebaseerd op een racistische ideologie, waarin geen enkele plaats meer was voor de meest fundamentele mensenrechten. 

Wat ook doorklonk was haar liefde voor recht en vrijheid, de liefde voor de mensheid. Uit haar verwoording sprak vooral hoop. Hoop op een betere wereld, waarin mensen omzien naar elkaar. Een wereld waarin nooit meer Auschwitz zou gebeuren.

Tijdens die herdenking in het Limburgse Gouvernement aan de Maas voelde je een flow door de zaal gaan. De aanwezigen hadden spontaan het gevoel te moeten applaudisseren. Zij keken naar de ceremoniemeester, die zich ook moest inhouden. 

Uit haar verwoording sprak vooral hoop. Hoop op een betere wereld, waarin mensen omzien naar elkaar

Het protocol vroeg om stilte. En die kwam er ook. Maar het was een stilte waarbij je een krachtige stem van binnen hoorde doorklinken. De stem van hoop, verwoord namens een generatie jonge mensen. Het was de stem van Leven in Vrijheid, van Leven in Vreugde. Herdenken is doorleven.

Herman Kaiser is voormalig burgemeester van Arnhem en was van 2003 tot 2013 voorzitter van het Christelijk-Sociaal Congres