Digitalisering zet grote groep ouderen buitenspel
Overheidsinstanties moeten sinds kort met een toegankelijkheidsverklaring inzicht geven in hun inspanningen om hun websites voor alle gebruikers toegankelijk te maken. Een grote groep ouderen kan echter helemaal niet met websites over weg. Voor hen moet communicatie via telefoon of een fysiek loket mogelijk blijven.
Niemand kijkt er meer van op dat we via internet een parkeervergunning aanvragen of een afspraak maken voor het bestellen van een identiteitsbewijs. Veel mensen vinden het zelfs prettiger. En voor gemeenten is het goedkoper om op die manier met de inwoners te communiceren.
Ook buiten de overheidssferen wordt steeds meer gebruik gemaakt van de digitale weg. Zo bieden begrafenisondernemers online condoleanceregisters aan. Ook dat is, zeker in deze coronatijd, een handig communicatiemiddel.
Het gaat echter mis als de digitale weg het enige communicatiemiddel is. Daarvan kan ik twee recente voorbeelden geven. Mijn moeder overleed afgelopen zomer en wij wilden in de dorpskrant graag een rouwadvertentie plaatsen. Bij het ter perse gaan van dit wekelijkse dorpskrantje waren de uitvaartgegevens nog niet bekend. Onze suggestie om voor verdere informatie het telefoonnummer van de uitvaartondernemer te vermelden werd afgewezen. De vermelding van een speciaal voor mijn moeder ingerichte websitepagina zou immers voldoende moeten zijn.
Wat men over het hoofd ziet is dat veel ouderen die hulp helemaal niet kunnen of willen vragen
De vele oudere vrienden en vriendinnen van mijn moeder van 88, die niet met een website uit de voeten konden, moesten maar om hulp vragen. Van een begrafenisondernemer met een doelgroep van voornamelijk oude tot zeer oude mensen zou je bij uitstek verwachten dat hij zich realiseert dat een grote groep ouderen niet in staat is informatie via het internet tot zich te nemen.
Schaamte
Een vergelijkbare reactie kwam aanvankelijk ook van de wethouder in Breda tijdens de behandeling van mijn motie ‘Niemand aan de zijlijn door digitalisering’. Tijdens het debat over het Masterplan Digitalisering in de Bredase gemeenteraad was het devies dat ouderen en anderen die niet in staat zijn zelfstandig langs digitale weg met de gemeente te communiceren, kennissen of kinderen moeten inschakelen.
Wat de wethouder en de begrafenisondernemer over het hoofd zien is dat veel ouderen die hulp helemaal niet kunnen of willen vragen. Simpelweg omdat ze daarvoor te weinig contacten hebben. Of omdat ze het vervelend vinden om kinderen en kennissen lastig te vallen met dergelijke hulpvragen. Ze hebben het gevoel niet tot last te willen zijn of schamen zich.
Ouderen moet het alternatief geboden worden per post, telefoon of via fysiek contact geïnformeerd te blijven worden
Gelukkig sterkten de antwoorden van de wethouder partijen in de Bredase gemeenteraad juist om de motie aan te nemen. En besloten wij het telefoonnummer van mijn vrouw in de rouwadvertentie voor mijn moeder op te nemen. Het bleek te voorzien in een behoefte.
Alternatief bieden
Niemand aan de zijlijn door digitalisering. Daar moet de overheid zich voor inspannen. En ook organisaties en bedrijven mogen niet achterblijven. Ook al kunnen daardoor processen niet optimaal efficiënt worden gemaakt en kost het meer misschien meer tijd en geld.
Ouderen moet het alternatief geboden worden per post, telefoon of via fysiek contact geïnformeerd te blijven worden. De waardigheid van ouderen vereist dat we naar hen omzien. We ondersteunen en helpen hen juist door het zo te organiseren dat zij zich zo lang mogelijk zelf kunnen redden.
Mr. Caspar Rutten is advocaat, CDA-gemeenteraadslid in Breda en bestuurslid van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten