Democratische crisiscommunicatie
De communicatie van Rutte in deze crisistijden laat misschien wat te wensen over, maar daarover klagen past gelukkig ook helemaal bij een democratie.
Vallen kleinschalige gastouders nu wel of niet onder de kinderopvang? Mag je kind wél buitenspelen maar niet mee naar de supermarkt? Als het hoger onderwijs een vitale functie is, hoeveel vitale onderzoekstijd rechtvaardigt dat?
Zo maar wat vragen die wegvallen op de schaal van de wereldproblemen, in het verdriet van mensen die een uitvaart niet hebben kunnen bijwonen, of bij de kinderen voor wie hun thuis niet veilig is. Maar bestaande vragen desalniettemin.
Het is natuurlijk mogelijk om deze vragen af te wentelen op gebrekkige crisiscommunicatie. Ruttes gewoonte om dingen zoveel mogelijk bij vakministers en experts te laten, maken van de persconferenties soms een departementale roadshow met doventolk. Daardoor ontstaan gaten in de communicatie die voor verwarring kunnen zorgen. Klagen over de communicatie is dus niet per se onterecht.
Ruttes gewoonte om dingen zoveel mogelijk bij vakministers en experts te laten, maken van de persconferenties soms een departementale roadshow met doventolk
Maar klagen over de communicatie is vooral ook makkelijk. Ik hoopte namelijk dat gastouders niet onder de kinderopvang zouden vallen, mijn dochtertje nog gewoon mee mocht naar de supermarkt en mijn complete baan vitaal was verklaard. Dan kon mijn leven zoveel mogelijk gewoon doorgaan.
Maar ik wist dat ik daarvoor de regeltjes heel letterlijk moest nemen, terwijl de bedoeling van de intelligente lockdown glashelder is: alles zo min mogelijk. Klagen over communicatie is ook een poging om gewetensnood af te wentelen op de brenger van het slechte nieuws.
Een van de grote zorgen tijdens een crisis is de impact van de crisisbestrijding op de democratie. Minder tijd voor vragen, minder belangstelling voor de afwijkende mening, minder mogelijkheden om te debatteren: allemaal niet goed voor het democratisch proces.
Klagen over communicatie is ook een poging om gewetensnood af te wentelen op de brenger van het slechte nieuws
Klachten over de crisiscommunicatie zijn tegen die achtergrond ook een lichtpuntje. Ze bewijzen namelijk dat we nog steeds een overheid hebben die liever vraagt dan beveelt en een samenleving die voelt dat ze op hun eigen verantwoordelijkheid wordt aangesproken.
Klagen over de communicatie kortom, is geruststellend typisch voor een democratie.
Geerten Boogaard is hoogleraar decentrale overheden aan de Thorbeckeleerstoel aan de Universiteit van Leiden