De standvastigheid van pater Rupert Mayer
Christenen verdedigen soms iets kwaads met de stelling dat God dat kwade dan gebruikt om iets goeds te doen. Die christenen kunnen beter een voorbeeld nemen aan de Duitse pater Rupert Mayer.
De afgelopen weken heb ik in de media getuigenissen gehoord van evangelicals in de Verenigde Staten die hun politieke voorkeur verdedigden met een verwijzing naar God, die soms gebruik maakt van het kwaad om goede dingen te doen.
In hoeverre en op welke wijze God zich bemoeit met de menselijke aangelegenheden in dit leven is iets dat ook voor de kerkvaders en andere geleerden uiteindelijk steeds in het verborgene bleef. Een ding is wel zeker: God krijgt geen stembiljet.
Wie stemt op een kandidaat die kennelijk een representant van het kwaad is (dat beweren mensen dan), kiest zelf voor dat kwaad. Die moet de verantwoordelijkheid dus niet bij God leggen maar bij zichzelf.
Pater Mayer was een toonbeeld van christelijke moed en standvastigheid
Ik hoorde een christelijke kiezer zeggen over zijn favoriete kandidaat: “Hij mag dan niet deugen, maar het gaat om het resultaat.” Bij hem geen spoor van twijfel over zijn pragmatisme. Het is een vorm van christelijke standvastigheid waar ik rillingen van krijg.
De dag nadat ik het televisie-interview zag waarin dit gezegd werd, luisterde ik toevallig naar een podcast over pater Rupert Mayer S.J. Ik moet eerlijk bekennen dat ik niet eerder van hem had gehoord, terwijl hij notabene in 1987 door paus Johannes Paulus II zalig is verklaard.
Zijn verhaal wil ik graag met u delen. Pater Mayer was namelijk een toonbeeld van christelijke moed en standvastigheid.
In de loopgraven
Rupert Mayer groeide op een gedegen katholiek middenstandsgezin in Zuid-Duitsland, aan het eind van de negentiende eeuw. Hij had een zwakke gezondheid, maar een zeer sterke wil om zijn christelijk ideaal te volgen. Hij volgde de opleiding tot priester.
In de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog stond hij als raadsman de soldaten bij in hun doodsangsten en vertwijfeling. Met hen lag hij letterlijk onder vuur en hij raakte zwaargewond. Uiteindelijk verloor hij een been.
Zijn bemoedigende raadgevingen waren zeker zo welkom als het brood van de bakker
De bij de Jezuïeten ingetreden priester kreeg daarna de zorg voor een parochie in München. Vanwege zijn prothese liep hij moeizaam. De pater met zijn stok werd een bekende verschijning in het straatbeeld. Rupert Mayer wilde Christus naar de mensen toebrengen. Daarom was hij veel op straat.
Hij kende de armoede van de stadswijken in het desolate Duitsland van na de Eerste Wereldoorlog. Hij begreep dat hij de mensen niet alleen met woorden de blijde boodschap kon brengen. Hij stak zichzelf in de schuld als bij de bakker de rekening opliep om brood te kopen voor de hongerenden.
De zaterdagmiddag was traditioneel een vast moment om de biecht te horen. Hij was daar vele uren mee bezig. Zijn bemoedigende raadgevingen waren zeker zo welkom als het brood van de bakker. Velen waren de weg kwijt.
Tegen de nazi’s
Op zoek naar de waarheid kwam niet iedereen bij een wijze biechtvader terecht. In het München van de jaren twintig begon het nationaalsocialisme zich steeds manifester te roeren. In de bruine bierkelders schuimde niet alleen het bier, maar ook het schuim van de woede, haat en rassenwaan.
Op een van die avonden was ook Pater Mayer aanwezig. Kennelijk tot groot genoegen van de organisatie en de aanwezigen in de zaal. Onder luid applaus werd hij op het podium begroet. Hij kreeg het woord. Zijn eerste opmerking was: “Uw applaus komt te vroeg.”
Er volgde een vlammend betoog tegen de nazi’s. Hij verklaarde als katholiek afstand te nemen van de nationaalsocialisten en wees op de gevaren van hun totalitaire ideologie die alleen maar tot dood en verderf kon leiden. De organisatie was volkomen overrompeld. Zij hadden de bij het volk populaire pater uitgenodigd als een potentiële bondgenoot. Maar hij ontpopte zich als een vurig tegenstander.
Lees ook: ’t Hooge nest en Moria
De nazi’s zagen in dat zij met een gevaarlijk tegenstander te maken kregen. Een vijand die onschadelijk gemaakt moest worden. Mayer was een van de eersten die openlijk zo scherp kritiek uitte op het nationaalsocialisme. Hij ging daar mee door toen Hitler in 1933 aan de macht kwam. Zijn vermaningen vanaf de preekstoel waren vol overtuiging en wilskracht.
Pater Mayer moest daarom uit de weg worden geruimd door de nazi’s. Vanaf 1937 is hij jarenlang geïnterneerd, onder andere in concentratiekamp Sachsenhausen. Zijn geestelijke kracht was omgekeerd evenredig aan zijn lichamelijke kwetsbaarheid. Hij liet zich niet vermurwen om zijn standpunten aan te passen. Hij daagde de tirannen uit. Hij stierf liever dan te moeten leven onder de slavernij van de macht van het kwaad.
Wijkpriester
Tijdens zijn verblijf in het concentratiekamp werd de gezondheid van pater Mayer kritiek door een ernstig hartfalen. De nazi’s wilden voorkomen dat de Jezuïet een nationale volksheld en martelaar werd. Daarom werd hij verbannen naar een klooster, waar hij de laatste maanden van de oorlog geïnterneerd was.
In mei 1945 werd hij daar door de Amerikanen bevrijd. Zij brachten hem terug naar zijn parochie in München. Zijn werk als wijkpriester nam hij weer op.
Hij heeft maart kort van zijn vrijheid kunnen genieten. Na enkele maanden stierf hij, op het feest van Allerheiligen. Nota bene op de preekstoel. Hij kreeg een hartinfarct, maar zakte niet in elkaar. Hij bleef staan, vastgeklampt aan de preekstoel.
Pater Meyer was een standvastig christen.
Herman Kaiser is voormalig burgemeester van Arnhem en was van 2003 tot 2013 voorzitter van het Christelijk-Sociaal Congres
Trouw, maar aan wie en waaraan?
Kerken en christenen zouden zich veel meer moeten uitspreken voor rechtvaardigheid en barmhartigheid, zei Geert Mak in zijn lezing tijdens het Prinsjesdagontbijt. De Bijbel heeft een boel te zeggen over de zorg voor de zwakken en de kwetsbaren.