Maar wat is nu eigenlijk het probleem van een door mannen gedomineerde samenleving? Er is veel (wetenschappelijk) onderzoek verricht naar het verschil tussen mannelijke (masculiene) en vrouwelijke (feminiene) culturen en samenlevingen.

Persoonskenmerken als assertiviteit, ambitieus zijn, hard en resultaatgericht zijn worden geïdealiseerd. Hoe hoger de functie die je bekleedt, hoe beter dat is

Het kenmerk van een sterk masculiene samenleving is onder andere dat er veel nadruk ligt op materieel en financieel succes in het leven. Dat er veel waarde wordt gehecht aan hoge onderwijsprestaties, zoals in de vorm van Cito-scores of Vwo-diploma’s. Dat er meer sympathie is voor winnaars dan voor verliezers - en überhaupt dat veel maatschappelijke vraagstukken worden gezien als een conflictueuze strijd die uitgevochten moet worden. Persoonskenmerken als assertiviteit, ambitieus zijn, hard en resultaatgericht zijn worden geïdealiseerd. Hoe hoger de functie die je bekleedt, hoe beter dat is.

Mijn beeld bij de Nederlandse samenleving is dat deze in grote mate voldoet aan deze masculiene kenmerken. Mijn verbazing was groot dat we op de zogeheten internationale ‘masculiniteitsindex’ relatief laag scoren. We staan op plaats 51 met een score van 14. Ter vergelijking: ons buurland Duitsland staat op 9^e plaats met een score van 66 en België vinden we terug op plaats 22 met een score van 54.

Het probleem van zo’n masculiene samenleving komt tot uiting in bijvoorbeeld het feit dat er steeds meer kinderen en jongeren kampen met een burn-out. Volgens het Nederlands Jeugdinstituut komt dat door onze prestatiemaatschappij.

‘Scholen stellen hoge eisen, geven al vroeg huiswerk mee en testen veel en vaak. En als de schoolbel geklonken heeft, is het niet afgelopen. Dan is er de voetbaltraining, de saxofoonles of een cursus Chinees. Ook hier staat - naast de pret - ook het presteren centraal. Eenmaal thuis worden de kids op televisie en sociale media voortdurend geconfronteerd met wat er allemaal nog meer moet en kan. Voor jongeren zijn er nog de late stapavondjes en de eerste bijbaantjes die de druk verder opvoeren. Kortom: het leven is snel, intensief en kent weinig rustpauzes.’

Steeds meer moeten

In onze Nederlandse prestatiemaatschappij moeten kinderen steeds meer moeten en ze steeds minder. We zijn een samenleving die onder invloed van het Angelsaksische kapitalisme en materialisme steeds meer waarde is gaan hechten aan spullen en minder aan mensen. Waarin het recht van de sterkste nog altijd prevaleert, door premier Rutte in 2015 nog gehekeld toen hij het over de ‘grote-dikke-ik-mentaliteit’ had. 

Rutte zag liever een meer feminiene samenleving voor zich: ‘In zo'n samenleving zorg je voor jezelf en geef je om een ander. Je behandelt anderen zoals je zelf behandeld wilt worden’, zei hij.

Naast zorgzaamheid en naastenliefde heeft zo’n ideaaltypische, feminiene samenleving ook andere kenmerken. Zo gaat het meer om de relatie dan om de prestatie, om het collectief in plaats van het individu (wij in plaats van ik), is er oog en sympathie voor verliezers en mensen die niet mee kunnen komen. Worden bescheidenheid en nederigheid als deugden gezien, niet als zwakten.

In dit type samenleving draait het leven ook om waarden als solidariteit, gelijkwaardigheid en kwaliteit van leven. Geen strijd en geschreeuw, maar verbinding en empathisch luisteren naar elkaar. Welzijn boven welvaart. Werken om te leven, niet leven om te werken.

Christelijke waarden

Mij spreekt deze ideaaltypische, feminiene samenleving persoonlijk veel meer aan dan de masculiene samenleving. Sterker nog, ik herken er ook meer christelijke waarden in die ik vanuit huis heb meegekregen en die mij mede als mens hebben gevormd.

Ik durf de stelling aan dat veel jongeren van nu, zoals de Generatie-Z, zich ook veel meer thuis voelen in een feminiene samenleving. Hun oprechte interesse in mensenrechtelijke vraagstukken en hun indrukwekkende inzet voor een beter klimaat en een wereld zonder racisme zijn daar concrete voorbeelden van.

Klimaatstakingen en antiracismedemonstraties zijn derhalve middelen om te komen tot de gewenste, meer feminiene samenleving. 100% feminien acht ik zowel onrealistisch als onwenselijk. Balans in het leven wordt niet voor niets in elke cultuur als gewenst beschouwd.

De doorgeschoten masculiniteit in onze hedendaagse cultuur en samenleving, internationale lijstjes ten spijt, verdient de komende jaren en decennia een stevige correctie. Als dertiger sta ik graag zij-aan-zij met de jongeren van nu om daarvoor te zorgen. Samen kunnen we van deze 21^e eeuw de eeuw van de vrouw maken. Alleen al in het belang van kinderen en jongeren.

Dave Ensberg is directeur van Jantje Beton