Bijbetalen voor je spaargeld
De afgelopen tijd is er het nodige te doen over de rente die mensen op hun spaarrekening krijgen. Sinds kort moeten banken rente aan de Europese Centrale Bank betalen voor het geld dat zij op de plank hebben liggen. ING-topman Ralph Hamers opperde recentelijk dat dit misschien ook voor gewone spaarders gaat gelden. Veel Nederlanders maken zich daarover zorgen. Volgens het consumentenprogramma Kassa overwegen 7 op de 10 Nederlanders in dat geval hun geld van de bank te halen. Liever onveilig in een oude sok, dan betalen aan de bank, lijkt het motto.
Nu is het nog maar de vraag of het daadwerkelijk zover zal komen. Voorlopig durft geen enkele bank de stap naar een negatieve rente te zetten. In landen als Duitsland en België is een negatieve rente op een spaarrekening zelfs wettelijk verboden. En het is ook maar de vraag of banken op basis van de huidige voorwaarden het rentepercentage naar onder nul mogen brengen. Waarschijnlijk wordt de soep niet zo heet gegeten als die wordt opgediend – gelukkig maar.
De discussie over de spaarrente is echter wel een goede aanleiding om nog eens goed na te denken over het nut en de noodzaak van een spaarrekening. Zeker als je bedenkt dat 17 procent van de bevolking überhaupt geen spaarrekening heeft en nog eens twintig procent er minder dan duizend euro op heeft staan. Deze groepen hebben misschien weinig last van een negatieve rente, maar hebben financieel ook geen buffer als ze met tegenvallers worden geconfronteerd.
In de praktijk is dat toch vaak het eerste doel van de spaarrekening. Sparen doen de meeste mensen niet voor de rente, maar om financiële tegenvallers op te kunnen vangen: de koelkast die kapot gaat of een reparatie van de auto die duurder uitvalt dan gepland. Dan is het fijn dat je geld achter de hand hebt waar je snel en makkelijk bij kunt.
Natuurlijk heeft het iets pervers, een negatieve spaarrente. Zeker als je als samenleving ervoor wilt zorgen dat mensen uit de schulden blijven. In dat opzicht is het goed wanneer banken vanuit hun maatschappelijke opgave zouden besluiten daartoe niet over te gaan. Dat laat onverlet dat het ook geen reden is om dan maar heel recalcitrant al je geld uit te geven of het thuis op te potten. Een buffer die je veilig kunt gebruiken bij tegenvallers is goud waard. Daar verandert een lage of zelfs een negatieve rente niets aan.
Arjan Vliegenthart is directeur van het Nibud, het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting.
