Beoordelen zonder cijfers, het kan gewoon
Cijfers zijn leidend in onze samenleving. Maar in het onderwijs merken we nu dat het zonder cijfers ook kan. Misschien zelfs beter.
Zonder mededogen dwingt de coronacrisis ons ertoe de zekerheden in ons leven te heroverwegen. Hoe doen we de dingen eigenlijk altijd, en waarom?
Heldere luchten zetten vraagtekens bij onze vliegvakanties. Door nieuwe ervaringen met afstandswerken vragen we ons af of forensen naar ons werk wel zo’n goed idee is. En het schrappen van de eindexamens zet ons aan het denken over de manier waarop we de beoordelingen in ons onderwijs hebben ingericht.
Met cijfers, namelijk. We beoordelen het leren van een leerling aan de hand van ‘prestaties’ (eigenlijk ook een bijzonder woord) en die prestaties drukken we uit in cijfers. Fouten- of puntenaantallen leiden tot een toetscijfer en een gewogen gemiddelde leidt tot een jaarcijfer. Cijfers zijn voor ons docenten soms ook iets om ons aan vast te klampen.
We beoordelen het leren van een leerlingen aan de hand van 'prestaties' en die prestaties drukken we uit in cijfers
Cijfers bieden zekerheid. Met cijfers kunnen we ons verantwoorden ten overstaan van de inspectie of vergelijkende kwaliteitsonderzoeken.
Dat is eigenlijk vreemd, want toets- en rapportcijfers zijn lang niet zo objectief als ze soms worden gepresenteerd. De ene toets kan moeilijker zijn dan de andere, normeringen kunnen verschillen en zelfs in de beoordeling van vragen zit wel wat rek. De ene acht is uiteindelijk de andere niet.
En nu zijn de eindexamens geannuleerd en toch krijgen de leerlingen uit de hoogste klassen hun diploma’s. Het is nog niet zeker hoe het schooljaar zal aflopen voor de andere klassen, maar het is wél zeker dat ook die leerlingen veel minder toetsen hebben gemaakt dan in andere jaren.
Toets- en rapportcijfers zijn lang niet zo objectief als ze soms worden gepresenteerd. De ene acht is uiteindelijk de andere niet
Minder cijfers, dus! We worden als docenten nu teruggeworpen op onze algehele indruk van een leerling, gebaseerd op wat we in lessen hebben gezien of wat ze bij ons hebben ingeleverd. En nu moeten we op basis daarvan, en niet op basis van een getal achter de komma, beslissingen nemen. En wat blijkt: dat kan gewoon.
En al die gemiste toetsen dan? Ik denk dat we ze kúnnen missen. Er is al langer een beweging gaande in de richting van ‘formatief toetsen’, waarbij geen cijfers worden gegeven, maar de leerling in plaats daarvan de toets gebruikt om inzicht te krijgen (en te geven) waar zij staat. Een docent kan dan ook zonder cijfers beoordelen of de leerling klaar is voor het volgende leerjaar. Of voor het diploma, zelfs.
En zo worden we dus door de coronacrisis aan het denken gezet. Misschien hebben we die eindexamens wel helemaal niet nodig. Misschien moeten we wel toe naar hele nieuwe vormen van beoordeling. En van forensen. En van vakantie vieren.
Adriaan Kegel is leraar klassieke talen in Groningen