“Het is een hectische periode. Maar de lockdown waar we nu inzitten biedt me wel wat ruimte. Net als bij iedereen wordt ook mijn leven er wel ingewikkelder van, met de kids thuis en mensen uit mijn nieuwe gemeente die ik weinig kan bezoeken. Maar het is waarschijnlijk minder druk dan het zou zijn zonder lockdown: ik geef nu bijvoorbeeld geen lezingen en ook bij de kerk ligt momenteel veel stil. Mijn programma is daardoor wat rustiger dan ik had verwacht; het is niet helemaal een gekkenhuis.”

Spannend

Die ruimtes in haar agenda vullen zich snel al weer met nieuwe opdrachten. Zo sprak ze afgelopen zondag op de landelijke televisie de Nationale Nieuwjaarszegen uit, een nieuw initiatief van de EO.

Samen met dansers en muzikanten vertelde Leene daarbij het verhaal van Jakobs nachtelijke worsteling bij de rivier. “Dat verhaal heeft mij geholpen bij ons afscheid van Zuid-Afrika: mijn afscheidspreek ging ook over dit verhaal. Jakob was twintig jaar in het buitenland geweest en stond voor een rivier om weer terug te keren naar zijn land. Ik was zestien jaar in het buitenland en stond ook voor een terugkeer. Ik vond dat spannend, net als Jakob.”

“Ik ben een mens met een verhaal, op de preekstoel vertel ik ook graag over mijn eigen leven”

In het programma verbond Leene het verhaal van Jakob met episodes uit haar eigen gezinsleven. Ze kwam alleen naar Zuid-Afrika, maar trouwde daar met een Zuid-Afrikaanse man en keert nu met hem en met hun drie kinderen terug naar Nederland.

“Ik ben een mens met een verhaal, op de preekstoel vertel ik ook graag over mijn eigen leven. Ik zoek dagelijks naar raakpunten van de oude Bijbelverhalen met gebeurtenissen uit mijn leven, maar ook met onze cultuur en met ervaringen van andere mensen. Dan komt het verhaal beter over dan wanneer ik alleen maar het Bijbelverhaal uitleg.”

Verhalen vertellen

Het vertellen van verhalen vindt ze een van de mooiste aspecten van het predikantschap. “Als kind hield ik al van spreekbeurten. In Hattem heb ik geen preekstoel, maar loop ik over het podium. Dat lijkt wel op de televisieuitzending voor de Nationale Nieuwjaarszegen, waar ik door de Kloosterkerk in Den Haag liep. Maar ik houd niet per se van de camera: ik kijk liever echte mensen aan.

Het presenteren voor de televisie is mooi, maar kost ook veel energie. Vaak moest ik dingen over doen, aan het einde van de opnames was ik bekaf. Uiteindelijk ben ik wel tevreden over het resultaat, maar er zitten een paar foutjes in. Dat vind ik lastig, want ik ben een perfectionist. Maar mensen zeggen tegen me dat het juist goed is dat die foutjes erin zitten, omdat het anders niet ‘echt’ overkomt. Fouten maken hoort erbij. Ik vind het niet leuk, maar ik moet er mee leven.”

Zuid-Afrika

Leene verhuisde in 2004 naar Zuid-Afrika. Ze was toen net afgestudeerd aan de hbo-opleiding Theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede. Al van kindsbeen af wilde ze predikant worden, maar binnen ‘haar’ Gereformeerde Kerken vrijgemaakt was dat voor vrouwen geen optie. Aan de vrijgemaakte predikantenopleiding in Kampen had ze ook niks te zoeken, schatte ze in.

Een overstap naar de Protestantse Kerk, waar vrouwen wel mogen voorgaan, zag ze niet zitten. Daarom ging ze studeren aan de Zuid-Afrikaanse Universiteit Stellenbosch, waar ze vervolgens promoveerde op de vraag of vrouwen volgens de Bijbel binnen de kerken dezelfde rollen kunnen vervullen als mannen.

Haar conclusie: dat is mogelijk. Ze werd predikant in de Nederduits Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika. Ondertussen schreef ze boeken en kwam ze als docent aan de opleiding Theologie aan Hogeschool Viaa in Zwolle geregeld terug naar Nederland.

Cultuurschok

De overgang als student van Nederland naar Zuid-Afrika ervoer ze als een cultuurschok. “Ja, echt wel. Ik probeer alle activiteiten iedere dag zo goed mogelijk te plannen. Maar in Zuid-Afrika zijn de mensen heel anders. Het is daar allemaal veel minder georganiseerd. En mensen delen ook veel minder over hun eigen leven en over hun gevoelens.

Ik ben uiteindelijk getrouwd met een Zuid-Afrikaan, maar dat was ook wel wennen soms. Als ik bijvoorbeeld mijn ouders vertelde over persoonlijke onderwerpen waar mijn man en ik over gesproken hadden, dan reageerde hij verontwaardigd: ‘Dat dóe je toch niet?!’.

Dat was soms moeilijk, maar mijn verblijf daar heeft me ook geleerd minder kritisch te zijn, meer complimentjes te geven en gastvrij te zijn.”

Kinderen

Afgelopen november keerde ze gelauwerd terug. Haar man is momenteel ‘fulltime thuis’, wat Leene de ruimte geeft haar hectische terugkeer in goede banen te leiden.

“Als de baby ’s nachts huilt dan gaat mijn man ernaar toe, dat is de afspraak die we hebben. Dat zorgt ervoor dat ik overdag in ieder geval voldoende energie heb. En ik werk snel, dat scheelt ook. Daardoor kan ik soms ook nog een beetje meehelpen met het thuisonderwijs van onze kinderen. Dat vind ik wel belangrijk, maar mijn man doet dus het meeste op dat gebied.”

“Ik vind het fijn om als theoloog verdieping in gesprekken te brengen”

Dat de kinderen nu niet naar school kunnen en ze in haar nieuwe gemeente geen diensten met mensen in de kerk kan houden is lastig, maar met haar Afrikaanse ervaringen kan Leene het goed relativeren.

“Daar hadden we een lockdownwaarin we het huis helemaal niet uit mochten. Ik kon ook niet naar de kerk. De preek nam ik toen thuis op. De kinderen zetten we dan achter de televisie, en dan was het maar hopen dat de hond niet zou gaan blaffen en er geen auto’s heel hard langs zouden rijden.”

Actualiteit

Wat haar jaar als Theoloog des vaderlands zal brengen vindt ze moeilijk te voorspellen. “Ik zal vooral op de actualiteit reageren, denk ik. Ik heb niet een bepaald thema dat ik wil belichten, ik vind het fijn om als theoloog verdieping in gesprekken te brengen. Het is tof om mensen aan het denken te zetten. Dat wil ik graag, en de rol van Theoloog des vaderlands geeft me die kans. Een belangrijk voordeel is dat je dan spreekt als theoloog, en niet als predikant uit een bepaald kerkgenootschap.”

“Ik doorbreek ook graag taboes. Ik vind dat over ieder onderwerp moet kunnen worden gesproken, daarom ben ik ook voorzitter van veiligekerk.nl, een platform over seksueel misbruik. Over dat soort moeilijke onderwerpen moeten we praten, dat is belangrijk. Maar daarbij wil ik wel op zoek naar de nuance, niet nodeloos provoceren.

Euthanasie vind ik ook zo’n belangrijk thema. Ik wil daarbij voorbij het gemakkelijke gaan: niet meteen vanuit je gevoel zeggen dat het allemaal moet kunnen. Als theoloog wil ik helpen de discussie een laagje dieper te laten gaan. Wat betekenen menswaardigheid en dood en leven nou eigenlijk? Door dat soort vragen te stellen verdiep je het debat.”