Langzaam aan lijken de Arabische landen wat uitgekeken te raken op de Palestijnse zaak. Enkele maanden geleden presenteerde de Amerikaanse regering een akkoord tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten. Het akkoord werd, een beetje bombastisch naar mijn smaak, het Akkoord van Abraham genoemd. Geeft dit akkoord toch een kans op vrede in het Midden-Oosten? En voor wie dan eigenlijk?

Collega-auteur Martin Janssen betoogde dat de Palestijnse leiders, die overigens niet betrokken waren bij de totstandkoming, opnieuw een kans voorbij hebben laten gaan. Het eerder gepresenteerde Amerikaanse vredesplan voor Israël en Palestina was ook al tot stand gekomen in overleg met de Israëlische regering zonder Palestijnen te betrekken.

Al decennia lang is het gehele Midden-Oosten in de greep van een andere machtsstrijd, die tussen Saoedi-Arabië met de Golfstaten, en Iran en Turkije, elk met hun eigen lokale bondgenoten

Waarom wordt een vredesorganisatie als PAX niet enthousiast van zo’n akkoord? Een vredesverdrag kun je het eigenlijk niet noemen, Israël en de Golfstaten waren immers niet met elkaar in oorlog. Achter de gedragen woorden over Abraham en vrede gaat, zo vrezen wij, een grimmiger werkelijkheid schuil.

Vrede zou iets moeten zijn dat niet alleen tussen machthebbers, maar juist tussen burgers gesloten wordt. Vrede moet in ieder geval niet leiden tot slechts politieke stabiliteit, waarin de machthebbers hun macht kunnen behouden. Vrede zou moeten bijdragen aan perspectief en menselijke waardigheid voor diegenen die door oorlog en conflict het hardst getroffen zijn. Dat zien we in het Abraham Akkoord niet terug.

Al decennia lang is het gehele Midden-Oosten in de greep van een andere machtsstrijd, die tussen Saoedi-Arabië met de Golfstaten enerzijds en Iran en Turkije anderzijds, elk met hun eigen lokale bondgenoten. Vrijwel ieder conflict in de gehele regio, van de burgeroorlog in Jemen, de opgelaaide oorlog in de Kaukasus en bovenal de oorlog in Syrië, wordt een podium waar deze machtsblokken elkaar gewelddadig treffen.

De overeenkomst tussen Israël en de Golfstaten is ook, misschien wel vooral, een zet in deze machtsstrijd. De Golfstaten versterken hiermee hun positie ten opzichte van Iran en verzekeren zich van Amerikaanse steun.

In de New York Times verschenen al berichten over hoe het Akkoord van Abraham kan leiden tot nieuwe Amerikaanse wapenleveranties aan de Golfstaten. Bij PAX vinden we, net als de Nederlandse regering overigens, dat nog meer wapens naar de Golfregio weinig bij zal dragen aan vrede.

Israël kan wel een akkoord sluiten met de Golfstaten en andere Arabische landen, vrede zal Israël toch echt met de Palestijnen moeten sluiten

Het Amerikaanse vredesplan en het Abraham Akkoord lijkt opnieuw een oplossing die van buitenaf, zonder Palestijnse betrokkenheid en zeker zonder inbreng van Palestijnse burgers wordt opgelegd. Nou hebben Arabische staatshoofden en regeringen niet echt een traditie om burgers te betrekken bij politieke oplossingen.

Maar al tien jaar is de gehele regio toneel van steeds weer oplaaiend burgerprotest. In 2010 in Tunesië, in 2011 in een hele reeks van landen, en meer recentelijk in Irak en Libanon. En ook Israël heeft al maanden te maken met protest van burgers tegen de regering Netanyahu.

Israëlische vredesactivisten waren er eigenlijk heel helder over: Israël kan wel een akkoord sluiten met de Golfstaten en andere Arabische landen, vrede zal Israël toch echt met de Palestijnen moeten sluiten, en niet over hun hoofden heen. En die vrede begint bij de burgers.

 Jan Jaap van Oosterzee is hoofd Public Affairs van PAX